Dzwonek okrągłolistny

Dzwonek okrągłolistny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	dzwonkowate
Rodzaj	dzwonek
Gatunek	dzwonek okrągłolistny
	Nazwa systematyczna
	Campanula rotundifolia L.; Sp.Pl. 163 1753
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dzwonek okrągłolistny (Campanula rotundifolia L.) – gatunek rośliny z rodziny dzwonkowatych (Campanulaceae). Występuje w strefie umiarkowanej Europy i Azji od Islandii, Irlandii i Hiszpanii na zachodzie po Sachalin i Kamczatkę na wschodzie. Na południu sięga do Włoch, Albanii, Bułgarii i wzdłuż południowej Rosji po północnej Chiny^[3]. W Polsce jest to roślina pospolita niemal w całym kraju, tylko na południowym wschodzie (Pogórzu Karpackim) rzadka^[4].

Morfologia

Pokrój: Roślina trwała z czołgającym się, cienkim kłączem. Jesienią ze znajdujących się na nim pąków wyrastają skrócone i zimujące pędy płonne.
Łodyga: Wyrasta wiosną z zimujących pędów płonnych. Jest wzniesiona, delikatna, wiechowato rozgałęziona, u dołu omszona. Osiąga wysokość 15–50 cm.
Liście: Dolne (różyczkowe) nerkowate, długoogonkowe zaokrąglone lub sercowate, łodygowe równo-wąsko-lancetowate (heterofilia), o szerokości najwyżej 1 cm.
Kwiaty: Błękitne (rzadko białe), o długości 1,2–2,2 cm z długimi ogonkami, najczęściej zwisłe, w wielokwiatowym gronie, z ząbkami wciętymi do ok. 1/3 długości. Dzwonkowata korona kwiatu ma długość 12–18 mm. Kielich zrosłodziałkowy, o szydlastych łatkach.
Owoce: Torebki otwierające się trzema dziurkami przy nasadzie^[5].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit, kwitnie od czerwca do października^[5]. Liście odziomkowe podczas kwitnienia rośliny przeważnie już są uschnięte.

Kwiaty są nie tylko przedprątne, ale posiadają specjalny mechanizm zapobiegający samozapyleniu. W młodych kwiatach stulonych w pąk, dojrzewające już pylniki wysypują pyłek na płatki korony pokryte drobnymi włoskami, po czym nitki pręcików kurczą się opadając wraz z pylnikami na dno kwiatowe. Wtedy dopiero dojrzewa słupek i rozchylają się płatki korony. Potem może nastąpić zapylenie krzyżowe pyłkiem przyniesionym przez owady z innego kwiatu dzwonka. Gdyby jednak z jakichś powodów nie nastąpiło zapylenie krzyżowe, roślina zapewnia sobie możliwość samozapylenia – w ostatniej fazie rozwoju kwiatów znamiona słupka ślimakowato wydłużają się dotykając włosków na płatkach, gdzie jeszcze może znajdować się pyłek.

Rośnie w murawach, widnych zaroślach i lasach^[5], gleby piaszczyste. Gatunek wyróżniający dla zespołu (Ass.) Cephalanthero rubrae-Fagetum^[6].

Zastosowanie

Jest uprawiany jako roślina ozdobna. Jest w pełni mrozoodporny (strefy mrozoodporności 3–10)^[7]. Rozmnaża się przez nasiona wysiewane wiosną lub przez podział wiosną lub jesienią. Może rosnąć zarówno na stanowiskach słonecznych, jak i zacienionych.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-14] (ang.).
↑ Campanula rotundifolia L. [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-10-19] .
↑ Adam Zając, Maria Zając (red.): Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki UJ, 2001, s. 111.
↑ ^a ^b ^c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2004, s. 449. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. 3. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2007, seria: Vademecum Geobotanicum. ISBN 83-01-14439-4.
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

Bibliografia

D. Gayówna, Ewa Śliwińska: Rośliny łąk. Warszawa: PZWS, 1960.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-14] (ang.).

[powo-3] Campanula rotundifolia L. [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-10-19] .

[zajac-4] Adam Zając, Maria Zając (red.): Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki UJ, 2001, s. 111.

[klucz-5] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2004, s. 449. ISBN 83-01-14342-8.

[6] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. 3. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2007, seria: Vademecum Geobotanicum. ISBN 83-01-14439-4.

[E-7] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]